Nguyễn Chu Nhạc

Con sông tuổi thơ tôi (Trường Ca)



Con sông tuổi thơ tôi
nơi  xóm làng bám rễ
một bên đình trầm mặc bia đá mái cong
bên kia dộc cao cánh đồng
những chiều cuối năm tím tái
ba bậc gàu cõng nước lên ruộng cạn
tay cóng lạnh mỏi tê lưng thì đẫm mồ hôi
 
con sông tuổi thơ tôi
dòng chảy quanh năm suốt tháng
âm thầm nuôi những cội đa từ thời Lý
ngày bé, những thằng tôi
đập chân bám rễ tập bơi
nhí nháu chuồn chuồn cắn rốn
mùa lũ
nước từ sông Cái về cuồn cuộn
ngầu ngầu phù sa
nuôi cây trái ruộng vườn
vất vả kiếp người
lam lũ xóm thôn
thấm giọng ru khê nồng trưa hè oi ả
ấp ủ đàn bà ngực bồng, hồng đôi má
tẩm sinh lực đàn ông giữ giống nòi...
 
Con sông tuổi thơ tôi
cha tôi sinh ở đấy
dở dang bén duyên
cô con gái sống lâu ở phố
mẹ tôi ngơ ngác về làm dâu
vập ngay mặt vào những tháng ngày giông tố
mất chốn dung thân
bỏ của nả ruộng vườn
dạt  nơi phố thị
đành chịu tiếng tha hương
hai thứ tóc mới lần hồi
dắt díu nhau về
mót lại
một mái nhà tranh họ hàng dựng vội
đêm rồi  đêm
gió thầm thĩ bờ tre
hồn cố nhân bảng lảng bóng canh khuya
 ông bà tổ tiên nương về theo con nước
biết bao chuyện buồn vui
thế sự những mất còn, thua được
sông âm âm chỉ gợn sóng lăn tăn
giấu dưới đáy mình bao khổ ải, trầm luân
gột rửa, vỗ về, an ủi
loanh quanh một dòng sớm tối
từ xa xửa xa xưa đi hết mọi kiếp người...
 
 
2.
Con sông tuổi thơ tôi
dung dưỡng mối tình đầu vụng dại
cô gái họ hàng xa lớn hơn tôi vài tuổi
đồng không một chiều mưa
không kịp chỗ trú chân
ướt bết người
bừng lộ sức xuân
hai đứa trẻ run rẩy trong cảm xúc
tôi đã lớn rồi ư
tôi lớn rồi ư
còn nàng thì thành thục
vít đầu tôi
mơn trớn một chiếc hôn
giã biệt từ đây
chào nhé
cậu bé con...
tôi bơi dọc sông để trở thành người lớn
mưa tạnh tự bao giờ
cỏ thì xanh mơn mởn
bóng chiều buông khêu gợi cả bầu không
nàng về rồi
bỏ tôi trơ với sông
tôi gọi,
sông ơi
nghẹn tắc
lần đầu biết thế nào là cô độc
tôi gọi
tôi ơi
khản đặc cả cánh đồng
lại một chiều
gặp tôi ở cầu sông
nàng khỏa đôi bắp chân trần còn quết đầy bùn đất
lén nhìn trộm nhau
giọng nàng run rất thật
mươi ngày nữa thôi...
mình đi lấy chồng rồi,
chồng mình cũng người làng ta thôi,
anh ấy là thương binh,
cụt chân,
vừa ra từ chiến trường đạn bom lửa khói,
anh ấy là đảng viên,
là dũng sĩ,
mình đồng ý lấy anh là muốn đền bù,
những mất mát hy sinh,
cho dù,
mình với ấy lòng nhau cùng hiểu
ấy đừng buồn
ấy còn rất trẻ
lại giỏi giang tương lai sẽ rạng ngời
ấy nhé
đừng buồn
sẽ chóng quên thôi
có gì đâu
chớp mắt một kiếp người
cứ xem như
mình còn nợ ấy
nàng thì thầm
mà nghe như sấm dậy
đánh trúng đầu
tôi đứng chết trân
nàng về rồi
nàng đi lấy chồng
tôi bơi ngang sông câm lặng
bệt trên cỏ
cả đôi bờ hoang vắng
tôi bơi dọc sông
để lớn dậy làm người ...
 
 
3.
 
Con sông tuổi thơ tôi
chưa kịp lớn cha đà khuất núi
trước lúc xuôi tay
thở trút một lời trăng trối
con lớn rồi,
gắng học đặng thành người
cha lận đận bước đời
nào bước vinh bước nhục
nào xuống cẩu lên voi
lúc nằm xuống
về bên sông an giấc
cậu bé con trong tôi khóc nấc
thằng người lớn trong tôi
nhủ cắn miệng cúi đầu
mình một đau
mẹ những mười đau
sông oằn lũ mùa thu
lất phất  trắng ngàn lau
tôi lại thêm một lần
lớn dậy...
 
Bằn bặt
từ đây
trên vai gày
gánh tần tảo
mẹ nặng thêm biết mấy
cho tóc tôi thêm xanh
tóc mẹ bạc thêm phần
bước thẳng bước xiêu
bước chậm bước nhanh
đi về phía chân trời đầy giông gió
nối dài thêm
những năm gian khó
mấy chị em trọ học xa nhà
tiêu một đồng
những chín khúc xót xa
lâu lâu về thăm mẹ
mẹ bẫng lẫng nói cười như con trẻ
nếp nhà tuềnh toàng
bỗng giàu tiếng nói vui
chiều lòng mẹ
miệng cố nụ cười
là để lén quay đầu
quệt tay chùi nước mắt
lại chiều hôm
khi trời ngả bóng
mẹ con gàu giai thì thõm mé sông
giọt giọt lên đồng
thì thõm ước mong
nuôi lớn những tháng ngày khổ ải.
 
 
 
4.
Con sông tuổi thơ tôi
bờ sông sương khi chiều đứng tuổi
lững thững gót giày
thập thõm bước chân
lạt xạt cỏ may
găm đầy ống quần
nhấm nhẳng kim châm
nhắc buồn vui trai trẻ
se sẽ thôi
se sẽ thôi
trong cỏ
tuổi thơ lên tiếng gọi ta về
ngần ấy năm
dằng dặc
bến mê
lưu lạc trên dòng sông ánh sáng
cược cả đầu xanh
đánh một ván
cuộc chơi dài đến tận tóc pha vôi
nào được nào thua
với cuộc đời
chất quê trong người còn chưa bạc
nơi phố thị lại thấy mình ngơ ngác
mình của nơi đâu
dang dở nhuốm mái đầu...
 
Bên cha,
mẹ cũng đã về nằm kia
người trước người sau
thắp nén tâm hương
cúi đầu
xin song thân xá tội
trong sương khói
chợt đâu đây ai hỏi
ông về chăm các cụ,
đấy à,
vâng, chào bà...
ôi, chẳng nhẽ
người xưa
nàng của hoa niên
của thanh xuân
của tuổi thơ đã mất
quang gánh trên vai
nàng gần tôi,  rất thật
chỉ dáng vóc thanh tân
là gửi lại thời gian
duy vẫn nụ cười
chưa kịp tươi đã buồn
héo dần mòn phận dâu con chồng vợ
mấy chục năm trời
ôm đồm nỗi sợ
quắt dần thịt da
không một bận hoài thai
có gì đâu
chớp mắt một kiếp người,
nàng chả từng an ủi tôi
như thế,
đã bà lão rồi mà,
quên cả đường sinh nở
lẽo đẽo nhà chồng đồng áng sớm khuya
chẳng biết sao mai
chẳng tận sao hôm
nhận nhằng đứa con nuôi
dưỡng già hai thân phận
hai mảnh ghép
trong một ngôi nhà chật
cọc cạch đôi
cọc cạch cả giấc mơ
con sông ngoài kia
sao nước cạn
nước mắt chảy vào trong,  
khô hạn
lũ mùa thu thì ở lại trên nguồn
cuồn cuộn lòng người
bàng bạc xóm thôn
tôi gọi,
nàng ơi
xác xơ chiều gốc rạ
đời vốn vậy, chẳng ai sao cả
đường chia đôi nơi,
thôi cứ vậy cuộc đời
thân ai nấy lo
từng lớn dậy làm người...
 
 
Ps.
 
Con sông tuổi thơ tôi
rời quê
tôi xa
mấy chục năm trời
vẫn loanh quanh một dòng sớm tối,
cội đa xưa
già thêm ngần ấy tuổi
mùa mưa giông,
chẳng còn nước tràn trề,
chẳng phù sa mỡ màu
theo con nước xuôi về
nuôi dưỡng những đồng cao ruộng trũng.
mùa nước cạn
đáy sông thành thùng vũng,
bốc hôi tanh
tôm cá trốn sạch rồi,
những ống khói lò cao
mái tôn lạnh vòm trời
cả một quãng bờ sông
nay trờ thành bãi rác,
cỏ bờ xưa
hoang chiều xơ xác,
những chân tre,
những vòm vối đâu rồi?...
 
Tôi gọi,
tôi ơi.
tôi tự trả lời
những bạn bè
cùng trang lứa một thời,
nay
đã ông, đã bà
già hết cả,
luẩn quẩn cháu con
nhếch nhác áo quần,
bạn cũ nhìn nhau
mặt cứ tần ngần,
ú ớ nhận ra
hỏi thăm chiếu lệ,...
 
Ruộng đồng
mùa đông
chỉ trơ toàn gốc rạ,
rau khúc mùa thu
cũng trốn biệt cả rồi,
món bánh quê thơm thảo đồ xôi,
chẳng ai bán
muốn ăn đành chịu,
đường bê-tông
chùa chiền dựng mới,
đợi rêu phong
chờ trở lại ngày xưa,...
 
Nhớ lời cha,
thấm thoắt thoi đưa,
nửa thế kỷ
trôi như chớp mắt,
rằng làng mình,
tục truyền,
dáng con cò
bên bờ sông vắng,
ngoảnh cổ nhìn về,
chốn cũ quê hương,
người đi xa.
dù nghiệp bá vương,
dù học hành thành tài,
dù vẫn thân nghèo mọn,
đứng bóng xế chiều
lại nhớ làng nhớ xóm,
họ hàng gần xa,
chốn cũ vườn xưa,
trẻ tóc xanh dày và lắm ước mơ,
già tóc bạc thưa.
tìm về đất cũ,
nếp thờ tự
dựng lên,
để nhớ,
gốc rễ
cội nguồn
sinh thác tổ tông
cây vườn hoang
dần ấm bụi, đâm bông
đầu tháng
tuần rằm
bàn gia tiên
đã thơm nồng hương khói
chút tình quê
ngắt quãng
đã liền nhành,...
 
Sông của tôi xưa
một dòng xa xanh
chỉ sống động
trong thẳm sâu ký ức...
Ơi con sông,
thao thiết nơi tiềm thức
có bao giờ
trờ lại tươi xanh,
cứ chảy đi
dù có loanh quanh,
hãy sống lại
những bậc cầu ngày trước,
để chiều hè,
dòng ăm ắp nước
trai gái làng
tắm nghịch trêu nhau,
để chiều chèo sân đình
nuôi dưỡng dòng sâu,
để lịch sử chảy
ngược mãi về thời Lý,
để những mối tình
của một thời vụng dại,
thêu dệt làng quê.
nên những tấm hoa văn...
để thằng tôi
lại là trẻ lăng xăng,
ước lớn lên
để bơi ngang,
bơi dọc,
bến đời
mỗi trẻ làng
thỏa sức
từ bến sông quê
đến mọi bến chân trời,
Ơi,...
con sông
nuôi lớn
tuổi thơ tôi,
miên man
chảy
mãi
dòng sông
ký ức,...

Được bạn: Ct.ly đưa lên
vào ngày: 12 tháng 10 năm 2020

Bình luận về Bài thơ "Con sông tuổi thơ tôi (Trường Ca)"